Fyrir fáeinum vikum var ég staddur í Vínarborg á ráðstefnu sem haldin var til heiðurs frávarandi ritstjóra IJPM, heimsins miklvægasta fagtímarits í verkefnastjórnun. Í einni kaffipásunni vatt sér að mér aldraður maður. Ég kannaðist við manninn, hann heitir Hiroshi Tanaka og er einn af þekktari fræðimönnum í faginu og leiðandi í uppbyggingu verkefnastjórnunar í sínu heimalandi, Japan. Tanaka hafði fregnað að ég væri frá Íslandi og hann sagði “þið eigið heimsmet á Íslandi.” Ég bað hann að útskýra þetta fyrir mér. “Jú, enginn þjóð í heimi hefur fleiri vottaða verkefnastjóra.” Ég sagði honum að þetta væri líklega rétt, ég hef heyrt slíka tölfræði og veit að hvergi í heimi eru fleiri einstaklingar með alþjóðlega vottun á þekkingu sinni á sviði verkefnastjórnunar og á Íslandi, ef miðað er við hina frægu höfðatölu. Þannig hefur þetta verið um alllangt skeið.
Vissulega segir þetta einhverja sögu um stöðu fagsins á Íslandi en þegar upp er staðið hlýtur að skipta mestu máli hvaða árangri þjóðir ná í verkefnum sínum. Tilfinning min er sú að hér eigum við spottakorn eftir ófarið. Rannsóknir kollega míns Dr. Þórðar Víkings Friðgeirssonar benda til þess að frammúrskrið í kostnaði í opinberum framkvæmdum á Íslandi sé regla fremur en undantekning. Fréttir um að verkefni fari út af sporinu eru því miður alltof algengar en því skal þó haldið til haga að þetta er ekki bundið við okkar litla land.
Til að taka af tvímæli skal bent á að það er alls ekkert náttúrulögmál að framkvæmdaverkefni fari úr böndum. Til að sporna við slíku er höfuðnauðsyn að auka fagmennsku í öllu er lýtur að undirbúningi slíkra verkefna og hið háa hlutfall Íslendinga með alþjóðlega vottun í verkefnastjórnun er skref í rétta átt. Það mun þó ekki duga eitt og sér. Nauðsynlegt er að huga að umgjörð verkefna, fyrirkomulagi við ákvarðanatöku og forgangsröðun. Hvað opinberar framkvæmdir varðar eru vafalaust gríðarleg tækifæri fólgin í bættri verkefnastjórnsýslu og meiri fagmennsku.
Í ýmsum löndum sem við berum okkur saman við hefur verið unnið að verulegum umbótum á verkefnastjórnsýslu hin seinni ár. Nefna má sex OECD lönd, Noreg, Danmörku, Svíþjóð, Holland, Bretland og Quebec fylki í Kanada. Í öllum þessum löndum hefur verið gert mikið átak á þessum sviðum frá síðustu aldamótum. Nærtækt er að horfa til árangurs norðmanna en í Noregi hefur orðið alger viðsnúningur á einungis 16 árum, og heyrir nú fremur til undantekninga að verkefni fari þar fram úr kostnaðaráætlun. Þessum árangri er meðal annars náð með því að hið opinbera hefur stóraukið kröfur sínar um undirbúning verkefna, þau fara í gegnum ítarlega skoðun og rýni áður en endanlegar ákvarðanir eru teknar. Ennfremur er gögnum safnað með skipulögðum hætti og leitast við að læra stöðugt af reynslunni og þannig ná betri og betri árangri.
Það er sérstakt fagnaðarefni að fyrir Alþingi liggur nú þingsályktunartillaga um tryggingu gæða, hagkvæmni og skilvirkni opinberra fjárfestinga. Tillagan snýst í raun um að taka fyrstu skrefin í að stórbæta verkefnastjórnsýslu, líkt og gert hefur verið í Noregi. Það er von mín að þetta mál fái brautargengi á hinu háa Alþingi, enda hljóta allir þingmenn – óháð flokki – að vera sammála um mikilvægi þess að auka fagmennsku í undirbúningi og framkvæmd opinberra verkefna – og fara betur með almannafé.
Væri ekki verðugt markmið hjá okkar litlu þjóð að setja heimsmet á þessu sviði?
Helgi Thor Ingason 
0 comments on “Enn eitt heimsmetið?”